|
Khai bút đầu Xuân
Về Giáo Dục Làm Người
Nguyễn Minh Đào
Tôi sống qua 85 mùa Xuân dưới các thể chế chánh trị - xã hội trên đất
nước này. Xuân Nhâm Dần 2022 đến, tôi rất vui vì thấy đất nước đang phát
triển bền vững, tình người sâu nặng; Nhưng day dứt trăn trở vì tội ác
lộng hành, tệ tham nhũng – tiêu cực như con bệnh nan y…
Nay dù đến tuổi “gần đất xa trời” tôi vẫn thấy mình còn nặng nợ với đời.
Theo sức mình, tôi cố gắng làm những gì có thể như tham gia hoạt động xã
hội – từ thiện cùng cộng đồng chung tay cứu giúp những mãnh đời bất hạnh
giảm bớt thương đau! Hay tham gia mạng xã hội góp tiếng nói phản biện
trên tinh thần xây dựng, đấu tranh loại trừ cái xấu làm lành mạnh đời
sống xã hội.
Khai bút đầu Xuân tôi viết bài này nói về giáo dục làm người – Một chủ
đề tôi hằng quan tâm.
*
Trên báo chính thống và mạng xã hội nhan nhản tin bài về tội phạm diễn
ra đó đây, có những tội phạm khiến người đọc rùng mình ghê sợ! Như Lê
Anh Tuấn sanh năm 1995 ở xã Vinh Xuân, huyện Trà Ôn, tỉnh Vĩnh Long đâm
chết cha ruột vì không cho mượn xe máy; như Nguyễn Thế Triều sanh năm
1983 ngụ xã Tân Trung, thị xã Gò Công, tỉnh Tiền Giang chặt đầu mẹ già
chôn xác dưới mương; như Nguyễn Văn Linh sanh năm 1968 ngụ phường Hiệp
Bình Chánh, quận Thủ Đức, thành phố Hồ Chí Minh đâm chết mẹ chỉ vì
400.000 đồng; như một nữ sinh đại học ở Bà Rịa – Vũng Tàu đầu độc cha
ruột chết rồi đổ xi măn giấu xác; như vụ cháu bé 3 tuổi bị găm vào đầu 9
cái đinh…; Mới nhất là ngày cận Tết Nhâm Dần tên Chau Đương 23 tuổi ngụ
xã An Cư, huyện Tịnh Biên, tỉnh An Giang dùng kéo đâm chết mẹ ruột.
Đạo làm con từ xưa lấy hiếu đễ với cha mẹ làm đầu. Những ai hỗn láo xấc
xược với cha mẹ, hay bỏ mặc cha mẹ khi về già không phụng dưỡng bị người
đời lên án tội bất hiếu nguyền rủa khinh ghét. Ngày nay, xãy ra những vụ
con giết mẹ cha tàn độc như trên, quả là tận cùng của tội ác ngày xưa
tôi chưa từng nghe thấy. Cùng các loại tội phạm khác diễn ra khắp đó
đây!
Còn nhớ, trước chiến tranh hay trong hai cuộc kháng chiến đánh Pháp đuổi
Mỹ, nhiều năm tôi sống và hoạt động cách mạng trong vùng giải phóng do
Nông hội quản lý xã hội như chánh quyền ngày nay, cuộc sống người dân
còn khó khăn nhưng rất an lành, nhà không đóng cửa ngoài đường không mất
của rơi, người với người ứng xử nhau trong tình làng nghĩa xóm, tôi
không nghe thấy đánh lộn, hay chửi bới nhau bao giờ… Thế nhưng, tôi
không hiểu vì sao ngày nay đất nước hòa bình, đời sống vật chất và văn
hóa của người dân cải thiện nhiều, dưới sự lãnh đạo – quản lý hệ thống
chánh trị từ trung ương đến cơ sở đất nước lại nông nỗi này ?!
Dân ta có câu “Nhân chi sơ tính bổn thiện”, “Cha mẹ sanh con trời sanh
tánh”... Chỉ rõ bản chất con người sanh ra vốn dĩ hiền lành lương thiện.
Nhưng khi trưởng thành vào đời không ít người trở nên hiểm ác? phải
chăng do môi trường xã hội và do chất lượng nền giáo dục không coi trọng
giáo dục làm người? Như lời cựu Tổng thống Nam Phi Nelson Mandela nói
rất chí lý: “Thất bại của nền giáo dục là sự suy vong của một quốc gia.
Hủy diệt một quốc gia không cần bom nguyên tử hay tên lửa tầm xa, chỉ
cần hạ thấp chất lượng giáo dục và dung túng gian lận thi cử. Bệnh nhân
mất mạng chỉ vì thầy thuốc học từ đó mà ra – Nhà sập chỉ vì kỷ sư học từ
đó mà ra – Tiền của mất sạch chỉ vì nhà kinh tế, nhà kế toán học từ đó
mà ra – Nhân tính mất hẳn chỉ vì những nhà tôn giáo học từ đó mà ra –
Công lý không còn chỉ vì quan tòa học từ đó mà ra”…
Sau năm 1954 tôi từng làm giáo viên tiểu học ở quê nhà, trong sách giáo
khoa môn khoa học xã hội như Giáo dục Công dân có những bài dạy nội dung
thiết thực dể hiểu như: “Con ơi muốn nên thân người/Lắng tai nghe lấy
những lời mẹ cha/…; Công cha như núi Thái Sơn/ Nghĩa mẹ như nước trong
nguồn chảy ra/…; “Thương người như thể thương thân/Thấy người hoạn nạn
thì thương/Thấy người tàn tật lại càng trông nom/ Thương người già yếu
ốm mòn/…
Ca dao ngày xưa có câu: “ Công cha, nghĩa mẹ, ơn thầy/Nghĩ sao cho bỏ
những ngày ấu thơ”. Cha mẹ sinh con, dưỡng nuôi con nên vóc nên hình,
người thầy cùng cha mẹ tiếp tục dạy dổ con trưởng thành làm người có
ích. Cha - Mẹ - Thầy là ba ngôi vị cao quí nhất trong cuộc đời mỗi con
người, thể hiện trong câu thành ngữ: “Mùng 1 tết cha, mùng 2 tết mẹ,
mùng 3 tết thầy”. Sách Quốc văn giáo khoa thư xưa có bài về tấm gương
một ông quan to nước Pháp, một hôm nhân rảnh việc về chơi quê nhà. Khi
ông đi ngang trường học ở làng, trông thấy ông thầy dạy mình lúc bé, bây
giờ đã đầu tóc bạc phơ đang ngồi trong lớp dạy học. Ông ghé vào thăm
trường và chạy ngay lại trước mặt thầy giáo chào hỏi lễ phép mà nói
rằng: “Tôi là Carnot đây, thầy còn nhớ tôi không?”. Rồi ông ngoảnh lại
khuyên bảo học trò rằng: “Ta bình sinh, nhất là ơn cha, ơn mẹ, sau ơn
thầy ta đây, vì nhờ có thầy chịu khó dạy bảo, ta mới làm nên sự
nghiệp…”.
Những bài thơ, những câu ca dao, bài văn xuôi ngắn gọn trong sách giáo
khoa ngày xưa dạy những điều thiết thực dể hiểu, dể nhớ đi vào tiềm thức
con người thuở còn thơ, dần dần hình thành nhân cách làm người khi
trưởng thành. Cùng với giáo dục trong gia đình, ông cha răn dạy con cháu
nghiêm khắc theo gia phong lể tiết lấy hiếu nghĩa làm đầu; “Gọi dạ, bảo
vâng…/Ăn coi nồi, ngồi coi hướng/”…
Các trường phổ thông ngày nay treo khẩu hiệu nơi trang trọng “Tiên học
lễ, hậu học văn”, khẩu hiệu nầy tôi thấy ở các trường học từ thời tôi
học vở lòng. Không biết các thầy cô giáo ngày nay có dạy học trò chử
“lễ” hay không và dạy như thế nào, chứ ngày xưa thầy cô giáo dạy học trò
chử “lễ” rất cụ thể, như: Ở nhà phải vâng lời cha mẹ, ông bà, đi phải
thưa, về phải trình; ra đường gặp người lớn tuổi hay đám ma phải nhường
đường, giở nón cuối đầu; với bạn trang lứa không được xưng hô mầy tao,
mi tớ, không được gây gổ, đánh lộn…
Tôi nghĩ, đây là tinh hoa của nền giáo dục nước nhà ngày xưa nhưng ngày
nay chúng ta phủ nhận, xem đó là phong kiến, là cổ hủ.
Nhiều thập niên qua nền giáo dục nước nhà từ nhà trường, gia đình và xã
hội buông lõng giáo dục làm người, chánh trị hóa nền giáo dục, gây ảnh
hưởng xấu đời sống xã hội, nếu không muốn nói làm hỏng một bộ phận thế
hệ con người Việt Nam ngày nay, làm cho đời sống xã hội bất an, tội ác
lộng hành, đạo đức suy đồi, những giá trị truyền thống gia đình Việt Nam
bị hủy hoại, lòng người phân rẽ,… Là nổi day dứt, trăn trở khôn nguôi
với những ai quan tâm đến vận nước và tương lai dân tộc!! Phải chăng bắt
nguồn từ “lổ hỏng” của nền giáo dục?!
Tôi nghĩ, đến lúc cần gióng lên hồi chuông cảnh báo thực trạng nền giáo
dục nước nhà, truy tìm căn nguyên, tìm giải pháp tối ưu đổi mới nội
dung, phương pháp giáo dục phù hợp xu thế thời đại, kế thừa và phát huy
tinh hoa nền giáo dục ngày xưa, xem giáo dục làm người là trung tâm,
ngăn ngừa tội ác, làm lành mạnh hoá đời sống xã hội.
Long Xuyên, Tết Nhâm Dần 2022
N.M.Đ |