Người Việt
5-2-19

 

Tâm sự của những người sống bằng nghề lượm ve chai ở Little Saigon

Tâm An/Người Việt

 

WESTMINSTER, California (NV) – “Thôi cô đừng chụp h́nh tui, đừng đưa tui lên báo nha cô. Tui không muốn người ta biết rằng tui lượm ve chai, nhất là anh em bà con tui ở bên Việt Nam. Nói ǵ th́ nói, bên ấy người ta tưởng đi Mỹ th́ làm kỹ sư bác sĩ mới đáng, chứ làm cái nghề lượm ve chai như tui, mà lên báo th́ chỉ tổ để người ta khi dễ ḿnh thêm.”

Bà Tư Hiền, cư dân ở Midway City, vừa xua tay vừa thoăn thoắt dẫm chân lên các vỏ lon bia, để làm cho nó bẹp dúm, rồi ném vào những túi nylon màu đen, trên vỉa hè trước căn nhà single house ở góc đường Madison và đường Park Ln, cách nhà bà ở chỉ vài block.

 “Dẫm bẹp thế này để cho nó gọn. Ḿnh chỉ có cái xe đạp cà tàng, phải làm sao để chở được nhiều nhất. Nhưng cũng có những loại vỏ chai, tôi phải nâng niu kẻo nó móp một xíu là ḿnh bán thiệt lắm,” bà giải thích.

Sang Mỹ từ năm 2012 do con gái bảo lănh, bà Tư ở nhà trông cháu cho con đi làm. Tranh thủ lúc sáng sớm, khi cháu c̣n chưa dậy đi học, bà đạp xe đi lượm ve chai. Bà phân bua: “Tui sang đây không có xin được trợ cấp ǵ ngoài MediCal. Tui cũng cần có chút tiền tiêu vặt, rồi c̣n gửi về quê nhà lo việc ma chay cúng giỗ tổ tiên, tui đâu nỡ xin con hoài được. Dù con tôi, nó không muốn tôi làm công việc này, nó kêu tui cần nhiêu nó sẽ chu cấp. Nhưng nó c̣n khó khăn, tôi không muốn phiền nó.”

“Thấm thoắt cũng bảy năm rồi. Nhớ lần đầu tiên không biết, tôi đi bới thùng rác, thấy vỏ chai nào tôi cũng nhặt, đầy một xe mà chỉ bán được có $5. Là v́ có nhiều thứ vỏ chai lọ, người ta không thu mua như ở Việt Nam. Sau này tôi biết lựa cái ǵ bán được giá mới lấy. Thấy tôi bới thùng rác hôi hám từ sáng sớm, nhiều người đồng hương Việt ở đây họ thương, họ tự độngđể riêng ve chai ra một túi rồi gọi ḿnh tới lượm. Lâu rồi tôi không phải đi bới thùng rác nữa.”

 Mới 6 giờ sáng, trong tiết trời cuối Đông chỉ vào khoảng 40 độ F, chiếc xe đạp của bà đă đầy ắp những bịch ve chai màu đen, màu trắng, buộc chằng chịt từ trước tới sau. Phía trước xe là hai bịch vỏ bia đă đập dập, được buộc vào ghi đông, phía sau yên xe, bà buộc thêm 2 bịch vỏ chai nước suối, bà không đập dập, để nguyên, buộc phồng lên như chùm bóng bay.

“Tôi đem về nhà gom lại ở góc sân, cứ Chủ Nhật đem đi bán một lần. Mỗi tuần chăm chỉ th́ tôi cũng kiếm được chừng vài ba trăm đồng, cũng gọi là đủ tiền trang trải cuộc sống.”

“Bây giờ tôi phải về, c̣n đưa cháu đi học.” Nói rồi bà tất tả đạp đi, dáng bà nhỏ bé, lọt thỏm trong cái “không gian” toàn ve chai “di động.”

Muốn lượm được nhiều ve chai phải để người ta thương mến

Tại một tiệm thu mua ve chai ở góc đường Westminster và Golden West, chúng tôi gặp được bà Hồng Lê, cư dân Westminster, đang xếp hàng chờ bán ve chai. Sang Mỹ từ năm 1989 do người chồng hơn 25 tuổi bảo lănh, bà đă làm đủ thứ việc chân tay và cả lượm ve chai, để phụ chồng nuôi bốn người con. Bà chia sẻ: “Các con tôi đều đi làm ở tiểu bang xa, chúng có cuộc sống của chúng. Vợ chồng già phải nương tựa vào nhau. Tôi cũng 70 tuổi rồi, tuy có tiền già nhưng ốm đau suốt nên cũng không có dư giả ǵ.”

Vừa tâm sự bà vừa rơm rớm nước mắt, bà nói tiếp: “Ông xă tôi đă 95 tuổi rồi, hiện đang nằm trong nursing home. Bác sĩ nói rằng ông ấy có thể đi bất cứ lúc nào.Tôi vẫn phải lượm ve chai để kiếm thêm, đặng có tiền lo an táng cho ông ấy nếu ông ấy có qua đời. Tôi mới đi hỏi ở Nhà Tang Lễ đằng kia, chi phí làm lễ tang hỏa thiêu, thấp nhất là cũng là $3,000.”

Đỡ hơn bà Tư Hiền ở chỗ, bà Hồng biết lái xe. Chiếc xe Toyota Corolla từ đời 2002 của bà đă lăn bánh trên 250,000 dặm, máy móc lúc hỏng lúc không. Bà dùng nó để cất trữ đủ thứ từ sách báo cũ đến chai lọ nhựa, thủy tinh… chờ tới khi số lượng nhiều nhiều mới bơ công đi bán.

Bà chia sẻ: “Trong nghề lượm ve chai này, cũng phải biết xử sự, làm sao cho người ta thương ḿnh, tin ḿnh th́  mới sống được. Ai cho ǵ tôi cũng xin, cho dù thứ đó có không bán được, như vỏ b́nh sữa tươi, vỏ đồ hộp… nhưng người ta đă gom nó cho ḿnh, tôi không muốn mếch ḷng họ, tôi lượm hết, về nhà phân loại sau.”

“Đi bới thùng rác, tôi không làm vương văi dù một cái rác nhỏ ra ngoài, nên chủ nhà họ không phiền ḷng. Trái lại nhiều nhà c̣n tự nguyện để ve chai riêng ra rồi họ gọi ḿnh tới lấy,” bà nói tiếp.

 Nói về niềm an ủi trong nghề lượm ve chai, bà hồi tưởng lại những năm tháng c̣n “thịnh vượng” trước đây, bà kể: “Vui nhất là nhiều người thương, họ c̣n gọi vào nhà hỏi chuyện, rồi họ cho hết những ǵ họ không cần. Nào là đồ dùng trẻ em, đồ điện gia dụng… cũng có khi là cả chiếc xe đạp c̣n mới. Tôi nhặt về đem bán garage sale, kiếm thêm được đồng nào hay đồng đó.”

“Rồi có người nhờ tôi dọn nhà theo giờ, ẵm cháu dùm hay giúp họ vài việc vặt khác như tưới cây, cắt cỏ. Tôi làm tất cả, không ngại việc ǵ. Mỗi giờ công họ cũng trả tôi chừng $10-$15, có khi c̣n tip thêm. Mỗi tháng tôi cũng có thêm được $700 đến $1,000, chưa tính tiền lượm ve chai,” bà kể thêm,

Chợt nhớ ra hiện tại, giọng bà lại trùng xuống, thở dài: “Nhưng giờ th́ ông xă tôi bệnh nặng rồi, tôi cũng yếu rồi. Tôi chỉ tranh thủ đi được vài giờ rồi lại phải về canh chừng ông ấy. Nên chỉ có ai cho ve chai, th́ họ gọi tôi đến lấy. Chứ tôi không đi làm giúp việc hay la cà chuyện tṛ ǵ được. V́ thế mà chỉ c̣n kiếm được có vài chục đồng tiền bán ve chai mỗi tuần.”

Bán ve chai, cũng phải có ‘mánh’

Ông Tám Huỳnh, 73 tuổi, cư dân ở Westminster cũng đang xếp hàng chờ bán ve chai như bà Hồng. Mái tóc dài bạc phơ, xơ xác, chẳng thèm chải cắt, chiếc áo lính đă cũ mèm, rách tả tơi, ông vẫn cười vui vẻ như thể ông thây kệ mọi sự trong đời.

Từng là người lính VNCH, phải chịu cảnh tù đày dưới ách Cộng Sản suốt 8 năm, tới năm 1993 mới được sang Mỹ theo diện HO. Ông Tám cười sảng khoái, nói bâng quơ như an ủi tất cả mọi người đang đứng chờ bán ve chai xung quanh ông, rằng: “Được sống ở Mỹ, được hít thở bầu trời tự do là tôi vui rồi. Cho dù có phải sống bằng nghề ǵ cực nhọc đi nữa, cũng không bằng khổ nhục như thời đi tù Cộng Sản đâu.”Như hiểu được sự thắc mắc thường thấy của người đời, ông giăi bày thêm: “Ở Mỹ này th́ chẳng đói được đâu, ở đâu cũng có đồ ăn từ thiện, c̣n chưa hết hạn, mà có hết hạn cũng chẳng sao, vẫn c̣n tốt. Tuổi như tôi lại có tiền già nữa, làm sao mà đói cho được. Nhưng tôi vẫn phải lượm ve chai là v́ tôi lỡ dại vay nợ lăi cao người ta. Lúc đầu có $1,000 thôi, 5 năm rồi không trả được, lăi mẹ đẻ lăi con, giờ thành nợ $5,000 nên có bao nhiêu tiền già đành để trả tiền lời hết. Tất cả lỗi tại ḿnh, th́ ḿnh phải trả giá thôi, phải lượm ve chai mà sống.”Nói rồi ông cười nhạt, cúi người phân loại những chai lọ dưới chân ông. Chỉtay vào ḍng chữ đỏ in trên bao b́ một cái vỏ chai nhựa, Ông Tám nói: “Gặp những chai có chữ ‘CA CRV’ như thế này, th́ yên tâm là người ta sẽ thu mua.”Theo giải thích của anh Kenvin Calderom, nhân viên tại cơ sở thu mua rác tái chế của hệ thống công ty Replanet, th́ chữ ‘CA CRV’ là chữ viết tắt của cụm từ “California Refund Value”  có nghĩa là “Giá trị hoàn tiền theo luật ở California.” Đây là số tiền quy định của tiểu bang, được trả lại cho người tiêu dùng khi họ đem tái chế các chai lọ tại các cơ sở thu mua rác tái chế. Chai lọ nào có chữ này, buộc các công ty phải chấp nhận, cho dù là chai lọ đó có đựng đồ thực phẩm.

Là một người đầy kinh nghiệm bán ve chai, ông Tám cho biết: “Cứ chai lọ nào dày, nặng th́ bán theo cân kư sẽ có lợi hơn. Ngược lại những chai mỏng, nhỏ và nhẹ, mà lại dung tích lớn hơn 24 oz,  th́ nên bán theo kiểu đếm số lượng, mỗi cái 10 xu, chứ nếu bán theo kiểu cân kư sẽ rất thiệt.”

Ông làm một phép tính để chứng minh điều ḿnh vừa nói: “Chỉ 10 vỏ chai như này là cân nặng chừng 1lb rồi, bán theo cân nặng sẽ được $1.6 trong khi nếu bán theo số lượng th́ chỉ được 10 xu/chai x 10 chai = $1 mà thôi.”

“Nhưng hôm nào lượm được toàn vỏ chai nước suối loại nhỏ xíu chỉ 8 oz (250 ml) th́ tôi lại bán theo kiểu đếm, mỗi chai 5 xu, 100 chai được $5, trong khi nếu lỡ để nó móp phải bán theo kư, không biết có nổi $3 không.”

Ở điểm thu mua thường có máy đếm vỏ chai tự động bằng công nghệ scan theo dung tích chai. Vỏ chai chỉ cần móp một chút, là máy có thể sẽ đẩy ra không tính tiền, buộc người ta phải bán theo cân kư.

Đó là lư do v́ sao, những người nhặt ve chai, có khi th́ cố đập cho các vỏ chai thật bẹp, có khi th́ nâng niu để “hàng” khỏi bị móp méo.

Một cái Tết nữa sắp đến, nhưng với những người lượm ve chai như ông Tám, bà Hồng hay bà Tư Hiền, họ đều vui khấp khởi không phải v́ Xuân về, mà v́ sẽ có nhiều nhà ăn tiệc, sẽ có “ve chai” cho họ nhiều hơn. (Tâm An)